Usługowa produkcja mebli jest najstarszym stosowanym rozwiązaniem. W końcu zakłady były pierwszym producentem mebli, dopiero później powstały fabryki, ze swoimi standardowymi i tanimi wyrobami.

Jak powinien być zorganizowany zakład, którego przedmiotem działalności jest usługowa produkcja mebli w obecnych czasach, a jak w przyszłości? Problemem tym zajmuję się od wielu lat w swoim życiu zawodowym. I jeśli powiedziałbym Państwu, że mam jednoznaczne rozwiązanie, to nie byłaby to prawda.

Nie ma tu jedynej i słusznej drogi rozwoju zakładu produkującego usługowo meble wg indywidualnych projektów. Można jedynie spróbować sformułować zasady, które trzeba dostosować do indywidualnych przypadków. Postawmy sobie najpierw pierwsze pytanie: Czego oczekuje klient zlecający wykonanie mebli zaprojektowanych indywidualnie?

Być może można by do tej listy wymagań dołożyć jeszcze kilka punktów – ja nie mam nic przeciwko temu.

Zwracam uwagę, że dopiero na pozycji 9. umieściłem obrabiarki i urządzenia sterowane CNC. Dlaczego? Moja odpowiedź jest następująca: widziałem wiele firm wyposażonych w najnowocześniejsze obrabiarki i urządzenia CNC, a jednak funkcjonujące niewłaściwie.

Co to znaczy „niewłaściwie”? To znaczy bez organizacji wewnętrznej, wykonujące zlecenia klientów nieterminowo, dostarczające meble o nie najwyższej jakości. Musimy sobie powiedzieć jedną zasadniczą prawdę: TO LUDZIE TWORZĄ FIRMĘ, a nie budynki i maszyny. Oczywiście ja jako doradca nie mam wpływu na bardzo wiele ww. punktów. Mogę jedynie zwracać na te aspekty uwagę. Stąd w niniejszym artykule skoncentruję się na tym, w czym mogę pomóc.

Usługowa produkcja mebli a właściwy system informatyczny

Ogólnie mówiąc w zakładach usługowej produkcji mebli mamy do czynienia z dwoma rodzajami zleceń. Pierwszy rodzaj to zlecenia raczej mebli o typowej konstrukcji o niestandardowych wymiarach i wymagających różnorodnych materiałów i okuć. Drugi rodzaj – to meble całkowicie o niestandardowych konstrukcjach, wymagające dostępu do różnych technologii występujących w branży meblarskiej.

Pierwszy rodzaj dotyczy produktów mniej marżowych i prostszych. Krótko mówiąc są to np. meble kuchenne, których korpusy wykonywane są z płyty wiórowej laminowanej z frontami oklejanymi folią PCV, lakierowanymi lub drewnianymi z wykorzystaniem specjalistycznego wyposażenia.

Dla przygotowania ww. zlecenia sensowne jest wykorzystanie informatycznego oprogramowania będącego w zasadzie konfiguratorem. Program ten ma gotową bibliotekę konstrukcji szafek, dla których należy zdefiniować wymiary, materiały i okucia. W ten oto szybki sposób powstanie konstrukcja mebla, którą można przedstawić klientowi w wymiarze 3D jako pojedynczy lub zestawić jako kompozycję.

Dlaczego tego typu konfigurator? Jest niedrogi w zakupie, można się szybko nauczyć jego stosowania, wykonanie oferty dla klienta i dokumentacji technologiczno-produkcyjnej jest bardzo szybkie, a czas to koszt. Konfigurator bez problemu wykona nam automatycznie kalkulację materiałową, napisze programy CAM na centrum obróbcze lub wiertarkę CNC oraz we współpracy z programem optymalizacji cięcia płyty napisze program na pilarkę lub centrum CNC nesting dla cięcia formatek meblowych.

Nie tylko maszyny

Dla drugiego rodzaju produktów (meble całkowicie o niestandardowych konstrukcjach, wymagające dostępu do różnych technologii występujących w branży meblarskiej) niezbędne jest posiadanie profesjonalnego programu CAD-CAM, tak aby móc opracować własną konstrukcję mebla lub mebli i na tej podstawie przygotować ofertę, a następnie po otrzymaniu zlecenia dokumentację technologiczno-produkcyjną obejmującą swoim zakresem kalkulację materiałową, listę materiałów, optymalizację cięcia płyty, rysunki elementów (konieczne), rozstrzelony rysunek mebla plus programu CAM. Przygotowanie oferty i następnie dokumentacji wymaga już więcej czasu.

Zdaję sobie z tego sprawę, że wnikliwie czytający ten artykuł czytelnik zapyta: a co z pracochłonnością?

W przypadku produktów pierwszego rodzaju – mamy do czynienie z technologią raczej standardową, stąd są tu dwie metody. Pierwsza bazująca na doświadczeniu osoby kalkulującej (materiały x wskaźnik). Druga wymagająca określenia minutowego kosztu stanowiska i jego wydajności plus narzuty.

W przypadku produktów drugiego rodzaju sytuacja jest bardziej skomplikowana, stąd w fazie składania oferty opierałbym się na wskaźniku wynikającym z wcześniejszego doświadczenia, a dopiero po otrzymaniu zamówienia dążyłbym do znormalizowania poszczególnych operacji technologicznych w oparciu o koszty i wydajności poszczególnych stanowisk, a w przypadku całkowicie nietypowych operacji – na założeniach. Dla tego rodzaju wyrobów marża powinna być na tyle wysoka, że ryzyko ewentualnego błędu nieznacznie by ją obniżało.

Usługowa produkcja mebli a funkcjonowanie działów operacyjnych

W zakładzie, w którym z ciągu jednego dnia realizowanych jest kilka zleceń produkcyjnych konieczne jest posiadanie systemu informatycznego, który co najmniej będzie koordynował i integrował pracę działów: sprzedaży, zaopatrzenia, technologicznego przygotowania produkcji, oraz co najmniej kontroli realizacji zleceń produkcyjnych. W przypadku mniejszych zakładów realizujących 2-3 zlecenia w tygodniu możliwa jest jeszcze kontrola ludzka albo prosty system kontroli materiałów i realizacji zleceń na poszczególnych stanowiskach lub buforach między stanowiskami.

Usługowa produkcja mebli a szybkie i precyzyjne przestawiane urządzeń

W zasadzie odpowiedź jest prosta – oczywiście obrabiarki i urządzenia sterowane CNC. W usługowej produkcji mebli wydajność za wszelką cenę nie ma takiego znaczenia jak możliwości technologicznego wykonania. Technika CNC daje nam bardzo dużą dokładność wymiarową elementów niezależną od obsługi, szybkie czasy przestawiania, wysoką i powtarzalną jakość elementów, szczególnie w przypadku okleiniarki wąskich płaszczyzn.

Pilarka panelowa

Co nam z pilarki panelowej wyposażonej w sterowanie CNC, kiedy optymalizacja cięcia płyt wykonywana jest przez pracownika obsługującego ręcznie na klawiaturze, a pilarka w tym czasie po prostu nie pracuje. Przyjmijmy, że czas wprowadzania danych do komputera pilarki to 10 minut, a liczba wprowadzanych programów – 20 na zmianę. W takim układzie pilarka pracuje tylko 280 minut na pełen czas zmiany 480 minut. A wystarczy, że program optymalizacji cięcia powstanie automatycznie w biurze i zostanie przesłany siecią informatyczną bezpośrednio do sterowania pilarki wraz z listą zleceń, a czas przestawienia na nowy program skróci się np. do 1 minuty.

Istotnym elementem jest również dysponowanie programem optymalizacji cięcia płyty z tzw. modułem gospodarowania resztkami płyt. W jednostkowej produkcji zawsze powstaje bardzo dużo resztek płyt, które powinny być w przyszłych zleceniach brane pod uwagę.

Centrum obróbcze CNC nesting

Od czasu kiedy urządzenia te produkowane są w Polsce i ich poziom techniczny jest porównywalny z techniczną propozycją firm zachodnich rozwiązanie to od strony inwestycyjnej nie jest już ograniczone barierą cenową.

Co nam daje nesting? Nie mamy ograniczenia, tak jak w przypadku pilarki, wynikającego z konieczności cięcia płyty na pasy. Jest więc o wiele większa elastyczność cięcia formatek o różnych wymiarach bez ograniczeń, wyeliminowany zostaje tzw. banan (nie ma pasów), istnieje dodatkowa możliwość wykonywania wierceń pionowych. Wadą jest cena frezu diamentowego oraz jego żywotność – maks. 12 tys. mb rzazu (może jednak być mniejsza w przypadku piasku w płycie wiórowej), większa strata na rzazie (18 mm zamiast 3,4 mm). Z drugiej strony są większe możliwości technologiczne oraz bardzo duża dokładność elementów meblowych.

Moim zdaniem metoda cięcia nesting bardziej nadaje się do systemu produkcji mebli przy realizacji osobnych zleceń.

Problem optymalizacji – tak jak w pilarce.

Okleiniarka wąskich płaszczyzn

Co nam z okleiniarki wąskich płaszczyzn, w której zmiana grubości obrzeża wymaga przestawiania bardzo wielu oprzyrządowań i agregatów: liniał, wstępne frezowanie, strefa docisku, prowadzenie obrzeża na wysokość, wymiana obrzeża, agregat profilowego frezowania wzdłużnych krawędzi, agregat kopiowania naroży, cyklina profilowa? Zmiana ustawienia oraz wykonanie próbnych elementów to jest dla okleiniarki jednostronnej min. 15 minut x 10 przestawień na zmianę, czyli 150 minut.

Stosując okleiniarkę ze sterowaniem CNC wystarczy jedynie zmierzyć grubość obrzeża, a reszta przestawia się automatycznie. Czas przestawiania maks. 1 minuta, czyli tylko 15 minut dla 15 przestawień. Przy dobrze ustawionej maszynie nie ma konieczności wykonywania próbnych elementów.

Wiertarka CNC lub centrum obróbcze CNC

Dla produkcji usługowej mebli, szczególnie kiedy zamiast pilarki miałoby się do dyspozycji centrum CNC nesting, proponowałbym wiertarkę pionową zamiast centrum obróbczego. W przypadku centrum obróbczego dla każdej zmiany wymiaru elementu trzeba zmieniać ustawienie belek stołu i ssawek, a to zawsze jest ok. 3-5 minut. W przypadku wiertarki jest to tylko czas wyboru programu obróbczego w komputerze.

Najlepszą propozycją są tu wiertarki pionowe – niedrogie od strony inwestycyjnej. Sugerowałbym jednak, aby element mocowano na dwóch zaciskach.

Oczywiście dla bardziej skomplikowanych układów technologicznych polecałbym pilarki stolarskie z wychylną piłą ustawiane za pomocą osi NC, podobnie frezarki dolnowrzecionowe, strugarki czterostronne, pilarki poprzeczne optymalizujące itd.

Problemów z właściwą organizacją zakładu usługowej produkcji mebli jest jeszcze bardzo wiele. Wspomnę tylko o takich kwestiach, jak m.in.: organizacja każdego stanowiska obróbczego, okleiniarka z powrotem czy bez?, jaki transport wewnętrzny dla elementów meblowych, a jaki dla płyt?, jak zorganizować magazyn resztek płyt?, jak zorganizować bufory i ustawić maszyny?, co z odpylaniem?, jakie przyjąć wielkości wydajności poszczególnych obrabiarek i urządzeń?

Te problemy często rozwiązuje się we współpracy klientów z takim doradcą jak ja.

TEKST: mgr inż. Piotr Domański

Autor pracował m.in. w Fabryce Mebli Famos, Warexpo, CHZ Polimex-Cekop, Furnel Interantional Ltd., Stolbudzie Warszawa, Nowym Stylu i IMA Polska (w tej ostatniej firmie w latach 2005-2014 był prezesem Zarządu). Od 2014 r. prowadzi własną firmę konsultingową dla branży meblarskiej.

Artykuł został opublikowany w miesięczniku BIZNES.meble.pl, nr 6-7/2016