Edukacja

Meble zza krat

Praca więźniów: z 74.313 więźniów przebywających w polskich jednostkach penitencjarnych (stan na koniec marca br.) 12.641 (ponad 17%) zatrudnionych było odpłatnie.

Meble zza krat

W Polsce jest aktualnie 155 zakładów karnych oraz aresztów śledczych. Według stanu na 31 marca br. w w polskich jednostkach penitencjarnych przebywało łącznie 74.313 osadzonych, z czego 12.641 (ponad 17%) zatrudnionych było odpłatnie. Blisko 900 z nich pracowało przy produkcji mebli.

Zgodnie z prawem więźniowie mogą być zatrudniani nieodpłatnie lub odpłatnie. Do nieodpłatnego zatrudnienia osadzonych uprawnione są organy administracji publicznej i samorządu terytorialnego, organizacje pożytku publicznego, a także instytucje charytatywne. Z kolei odpłatnie mogą zatrudnić więźniów osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, spółdzielnie oraz spółki – zarówno osobowe (cywilne, jawne, komandytowe, komandytowo-akcyjna i partnerskie), jak i kapitałowe (akcyjne, z ograniczoną odpowiedzialnością oraz przedsiębiorstwa państwowe). Z tej możliwości w skali kraju korzysta obecnie ponad 280 firm z różnych branż, w tym 26 firm z branży meblarskiej.

Reklama
Banner Bank Santander - konto firmowe

Aby móc pracować zarobkowo więzień musi przede wszystkim wyrazić zgodę na podjęcie pracy, a następnie przejść niezbędne badania lekarskie, spełnić wymogi formalne stawiane przez pracodawcę (np. odpowiednie wykształcenie, doświadczenie zawodowe itp.), a także spełnić warunki dotyczące zapewnienia bezpieczeństwa w miejscu pracy.

Więzień pracujący, czyli kto?

Jak podkreśla por. Aleksander Czyżowicz z Zespołu Prasowego Centralnego Zarządu Służby Więziennej osadzeni pracujący są tak samo traktowani jak pozostali osadzeni. Osadzonym pracującym przysługuje m.in. prawo do odpłatnego urlopu wypoczynkowego. Czy z tytułu pracy zarobkowej więźniom przysługują jakieś dodatkowe „przywileje”, jak choćby warunkowe przedterminowe zwolnienie?

Reklama
Banner raportu "Polacy kupują meble" edycja 2023

Nie jesteśmy w stanie oszacować, ilu osadzonych pracujących przy produkcji mebli otrzymało warunkowe przedterminowe zwolnienia z odbywania dalszej części kary. Na otrzymanie warunkowego przedterminowego zwolnienia składa się wiele różnych czynników i przesłanek. Oczywiście właściwa postawa w miejscu pracy, jak i sam fakt zatrudnienia są czynnikami pozytywnymi, ale nie przesądzają o otrzymaniu warunkowego przedterminowego zwolnienia – wyjaśnia por. Aleksander Czyżowicz.

Trudno także określić, jakie przeciętne wynagrodzenie otrzymują osadzeni zatrudnieni przy produkcji mebli. Zależy to od wielu czynników m.in. systemu zatrudnienia, umowy itp. Art. 123 § 2 Kodeksu Karnego Wykonawczego przewiduje, że wynagrodzenie przysługujące skazanemu zatrudnionemu w pełnym wymiarze czasu pracy ustala się w sposób zapewniający osiągnięcie kwoty, co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę…

Zgodnie z obowiązującymi przepisami z tytułu kosztów zatrudnienia, przedsiębiorca zatrudniający osoby pozbawione wolności otrzymuje ryczałt w wysokości 20% wartości wynagrodzeń przysługującym zatrudnionym osobom oraz po spełnieniu określonych warunków może ubiegać się o dotację lub pożyczkę (rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 27 stycznia 2012 r. w sprawie Funduszu Aktywizacji Zawodowej Skazanych i Rozwoju Przywięziennych Zakładów Pracy).

Zatrudnienie w oparciu o skierowanie do zatrudnienia (decyzja dyrektora jednostki) eliminuje konieczność stosowania wobec zatrudnionych przepisów Kodeksu Pracy (oprócz działu X – przepisy BHP oraz działu VI – o czasie pracy). Nie jest to zresztą jedyna korzyść dla przedsiębiorców zatrudniających więźniów. Osoba pozbawiona wolności, mimo zatrudnienia, nie jest pracownikiem zatrudniającego w rozumieniu prawa pracy, nie ma zatem potrzeby zawierania indywidualnych umów o pracę. Pracodawca jest zwolniony z obowiązku odprowadzania składki zdrowotnej za zatrudnienie osoby pozbawionej wolności, osoby pozbawione wolności nie są też objęte obowiązkowym ubezpieczeniem chorobowym. Zatrudniający ma ponadto prawo wnioskowania o zmianę miejsca i rodzaju pracy lub o wycofanie osoby pozbawionej wolności z zatrudnienia bez zachowania formy i terminów przewidzianych w prawie pracy.

Jak w praktyce wygląda praca więźniów np. przy produkcji mebli? Mamy możliwości budowy hal o powierzchni kilku tysięcy metrów kwadratowych, już istnieją duże hale, w których produkowane są meble np. w Zakładzie Karnym w Czarnem, Zakładzie Karnym w Potulicach. Praca odbywa się zarówno w halach produkcyjnych zlokalizowanych na terenie zakładów karnych, jak również w zakładach należących do poszczególnych firm poza terenem zakładów karnych. W takich halach spełnione są wszystkie normy i wymagania zawarte w obowiązujących przepisach. Należy również pamiętać, że w halach zlokalizowanych poza terenem zakładów karnych więźniowie mogą pracować z pracownikami cywilnymi i takie sytuacje się zdarzają – wyjaśnia por. Aleksander Czyżowicz.

Praca dla więźniów

Od kwietnia 2016 r. prowadzony jest program „Praca dla więźniów”. Składa się on z trzech filarów. Pierwszy przewiduje zbudowanie w latach 2016-2023 40 hal przemysłowych zlokalizowanych przy zakładach karnych i aresztach śledczych, w których pracować będą więźniowie. Drugi filar rozszerza zakres nieodpłatnej pracy więźniów na rzecz samorządów. Z kolei trzeci filar dotyczy wprowadzenia większych ulg dla przedsiębiorców, którzy zatrudniają więźniów.

W ramach Programu w 2016 r. otwarto dwie hale produkcyjne: w Zakładzie Karnym w Krzywańcu o powierzchni 7,7 tys. m2 gdzie zatrudnienie znalazło 150 osadzonych (w tym 50 kobiet) oraz w Zakładzie Karnym w Potulicach o powierzchni 2,1 tys. m2, w którym zatrudnienie znalazło 84 osadzonych. W bieżącym roku do użytku zostaną oddane dwie kolejne hale produkcyjne: w Dobrowie (Oddział Zewnętrzny Aresztu Śledczego w Koszalinie) – hala produkcyjna o powierzchni 800 m2 i w Zakładzie Karnym w Sierakowie Śląskim – hala produkcyjna o powierzchni 2,9 tys. m2. Na rok 2018 przewidziano otwarcie kolejnych 12 hal produkcyjnych, w których zatrudnienie znajdzie 1.515 osadzonych.

TEKST: Marek Hryniewicki

Artykuł został opublikowany w miesięczniku BIZNES.meble.pl, nr 6-7/2017