Przyszłość sprzyja dojrzałości. Projektujemy budynki, które nie uciekają od problemów, a rozwiązują istotne wyzwania, jak samotność i kryzys uchodźczy. 

Reklama

Przyszłość nie wyklucza. Przyszłość daje miejsce wszystkim. Sposobem na budowanie przyszłości staje się architektura. W lipcu br. ukazał się bezpłatny e-book książki „Included. Architektura środkiem na nową przyszłość” Roberta Winkela i Sanne van den Breemer e.a. Mei Architects and Planners przedstawiło bezpłatną, cyfrową wersję swojej najnowszej książki. Publikacja nai010 bada nowe sposoby pracy i budownictwa, które odpowiadają nowym potrzebom ekologicznym i społecznym. Szacunek dla środowiska jest tu kluczowy. Kluczowa jest też empatia. Jesteśmy podekscytowani, że oprócz drukowanej wersji naszej książki „Included” możemy teraz zaoferować także bezpłatny e-book. W czasach, które kręcą się głównie wokół złożonych wyzwań stojących w centrach miast i wielkich mocarstw, książka ukazuje, że empatyczne podejście do pracy ma kluczowe znaczenie – powiedział Robert Winkel, partner-założyciel firmy Mei Architects and Planners. [[Naszą misją jest zachęcanie studentów i architektów do ponownego przemyślenia wyzwań projektowych tego stulecia. Niech ta książka zainspiruje Cię do faktycznego podjęcia działań i wspólnego budowania lepszego i zdrowszego, bardziej dostępnego i inkluzywnego świata!”

Mei realizują wiodące projekty w Holandii i zagranicą. Ich praca opiera się na szacunku dla środowiska: historii miejsca, obecnego kontekstu i przyszłego środowiska życia. Opierając się na wiedzy specjalistycznej w dziedzinie ponownego wykorzystania dziedzictwa architektonicznego, nowych projektów i złożonych strategii rozwoju obszarów miejskich, pracują nad projektami, które stawiają użytkownika na pierwszym miejscu. Ich projekty opowiadają własną historię, zwiększając zaangażowanie w budynek i więź między jego użytkownikami. Dzięki skrupulatnemu połączeniu kreatywności, wiedzy specjalistycznej i śmiałości, wprowadzają innowacyjne rozwiązania techniczne, które przyczyniają się do zrównoważonego rozwoju społecznego i ekologicznego.

Samotność

Zuzanna Telka, absolwentka Wydziału Wzornictwa na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, zawodowo projektantka w Studio Rygalik, ze skromnością powiedziała: Nie czuję się na siłach, aby poprzez projektowanie podjąć próbę zbawiania świata. Wnikliwie obserwuję otaczającą mnie rzeczywistość i staram się wyłapywać drobne niedogodności życia codziennego, ingerować w nie swoją twórczością oraz łagodzić dyskomfort z nimi związany. Tytułem make me! 2023 zostało nagrodzone jej Stanowisko do samotnego jedzenia. Projekt skupia się na uniesieniu kulinarnym jakiego możemy doświadczyć w samotności. Posiłki spożywane w pojedynkę bardzo często jedzone są w pośpiechu, w towarzystwie dystraktorów, lecz ten spożywany przy Stanowisku do samotnego jedzenia ma być maksymalnie angażujący, pozbawiony stresu i dyskomfortu. Uważne jedzenie, do którego projekt zachęca, jest metodą polegającą na pełnym poświęceniu uwagi pokarmom, które spożywamy. Poza tym, praca ma pokazać, że samotne jedzenie nie musi być przykrą koniecznością, a wartościowym, intymnym doświadczeniem, angażującym wszystkie zmysły – czytamy w opisie projektu. Impulsem do powstania projektu było spostrzeżenie, że jedząc w pojedynkę robimy wszystko, by nie skupiać się na samym posiłku, lecz celowo zajmujemy głowę innymi rzeczami (social media, seriale), ponieważ czujemy się nieswojo. Stanowisko posiada tylko tyle miejsca, ile potrzeba do wygodnego skonsumowania specjalnie zaplanowanego posiłku, a jego elementy mają stymulować wszystkie nasze zmysły.

Kryzys uchodźczy

W tegorocznym konkursie Stowarzyszenia Architektów Polskich we Francji brało udział 17 projektów dyplomowych z Wydziałów Architektury Politechniki Krakowskiej, Warszawskiej, Łódzkiej, Lubelskiej, Białostockiej oraz z Wyższej Szkoły Ekologii i Zarządzania z Warszawy. Uroczystość wręczenia nagród odbyła się w maju br. w Strasburgu. Najlepszy projekt dyplomowy inżynierski roku 2022 zaprojektował Paweł Matulewicz, student Wydziału Architektury Politechniki Białostockiej. To „Centrum społeczności” wykonane pod kierunkiem dr. inż. arch. Michała P. Chodorowskiego, adiunkta w Pracowni Urbanistyki i Planowania Przestrzennego Wydziału Architektury Politechniki Białostockiej.

Studenci Wydziału Architektury Politechniki Białostockiej jakiś czas temu włączyli się w dyskusję jaka toczy się wśród urbanistów i planistów, architektów dotyczącą wpływu zmian klimatycznych na nasze miejsce zamieszkania – wyjaśnił dr inż. arch. Michał P. Chodorowski. – Na naszym Wydziale zajmujemy się wycinkiem tej problematyki, czyli kwestią przesiedlania osób lub całych społeczności z terenów zagrożonych bądź takich, które będziemy musieli opuścić. Pytaniem, przed którym zostaną postawione przyszłe pokolenia architektów, nie będzie już „kiedy”, ale „gdzie” i „jak” przesiedlać dotknięte tym przymusem grupy. Obecnie myśląc o uchodźcach mamy w głowie obraz osób spoza naszego kraju, kontynentu. Natomiast niedługo problem może dotknąć nas wewnątrz Unii Europejskiej, ale też w Polsce. W większości wypadków ludzie/uchodźcy rozpraszają się, ale przyjmując w Europie z długimi tradycjami, historią, że społeczność jest wartością samą w sobie, trzeba podjąć wyzwanie, jak ją uchronić w trakcie procesu przesiedlania.

Wśród projektów dyplomowych inżynierskich, jakie powstały w 2022 roku na Wydziale Architektury pojawiło się całe osiedle, które mogłoby służyć migrantom w sytuacjach kryzysowych. Praca inż. arch. Pawła Matulewicza, absolwenta studiów inżynierskich, obecnie studenta studiów magisterskich na Wydziale Architektury Politechniki Białostockiej ma na celu przybliżenie tematu uchodźctwa klimatycznego oraz podjęcie dyskusji na temat kształtu i lokalizacji nowych centrów migracyjnych i osiedli dla uchodźców – powiedział dr inż. arch. Michał P. Chodorowski. – „Centrum społeczności” wykonane przez pana Pawła było częścią projektu całego osiedla, które zostało zaprojektowane wspólnie z Gabrielą Zawadzką. Zaprojektowała ona domy w tym osiedlu.

Projekt „Centrum społeczności” jest odpowiedzią projektową na sytuację kryzysową. Wymagało to stworzenia obiektu stałego o krótkim czasie budowy, który mógłby zmieniać swoje funkcje i dostosowywać się do aktualnych zapotrzebowań społeczności – objaśnił ideę studenckiego projektu promotor pracy. – Zmiany funkcji, możliwe dzięki modułowej konstrukcji drewnianej zezwalają na prostą rearanżację wnętrz, dopasowując się do aktualnych potrzeb. W całym osiedlu zdecydowano się na zaprojektowanie zarówno domów, jak i obiektu centralnego z wykorzystaniem technologii prefabrykacji drewnianej. Zaplanowany budynek miałby stanowić obiekt o centrotwórczym charakterze nowopowstającego osiedla. Odpowiednio ukształtowana przestrzeń wspólna może tworzyć dodatkową przestrzeń użyteczną całego założenia. Jest to również przestrzeń ważna z punktu widzenia relacji społecznych, poczucia własności i odpowiedzialności mieszkańców za dany teren. Zaangażowanie osób przesiedlonych w proces planowania i tworzenia przestrzeni wspólnych pod nadzorem architektów, nie tylko pozwoliłoby na stworzenie przestrzeni odpowiadającej zapotrzebowaniom mieszkańców, ale również służyłoby zacieśnianiu więzi społecznych w nowym miejscu.

Studenci celowo posłużyli się modułową konstrukcją drewnianą. Dzięki prefabrykacji drewnianych modułów, już przed faktem kryzysu, można gotowe elementy przechowywać w kontenerach i w odpowiednim momencie przewozić na teren projektowanego osiedla i w krótkim czasie zmontować w całość – tłumaczył inż. arch. Paweł Matulewicz. – To propozycja dla ofiar powodzi, pożarów. Kiedy zaczynaliśmy projektowanie, nikt nie przypuszczał, że wybuchnie wojna w Ukrainie i do Polski trafią tysiące uchodźców. Projektowaliśmy osiedle pod kątem planowanego przesiedlenia – na przykład z powodów katastrofy klimatycznej. Do pracy dołączyliśmy stworzony wspólnie cały schemat planowanego przesiedlenia, dzieląc je na poszczególne etapy uwzględniające aspekty prawne, logistyczne i technologiczne. Często prezentowanie projektów powoduje u studentów stres, jednak Gabriela Zawadzka przekonała Pawła Matulewicza, że warto spróbować. I tak „Centrum społeczności” trafiło do konkursu ogłoszonego przez Stowarzyszenie Architektów Polskich we Francji. Zdobycie głównej nagrody we Francji jest bardzo nieoczekiwane – przyznał inż. arch. Paweł Matulewicz. – Chciałem po prostu, by ktoś spoza Wydziału Architektury zobaczył w ogóle i ocenił tę pracę. To miłe zaskoczenie. Inż. arch. Paweł Matulewicz i inż. arch. Gabriela Zawadzka kontynuują studia II stopnia na kierunku architektura na Wydziale Architektury Politechniki Białostockiej.

Tematykę kryzysu uchodźczego podjęło również Insitu Project. To platforma badawcza założona przez Petera Hasdella i Kuo Jze Yi w 2015 roku. Siedziba firmy mieści się w School of Design i bada zrównoważony rozwój społeczności w podejściu research by design, wykorzystującym badania w działaniu, projektowanie partycypacyjne i bezpośrednie zaangażowanie społeczności. Obejmuje to badania, metodologie współprojektowania, realizację projektów zaangażowaną przez społeczność, zrównoważone planowanie społeczności, tworzenie przedsiębiorstw społecznych, warsztaty oraz szkolenia i uczenie się o usługach. Do chwili obecnej zrealizowano 11 projektów w 12 wsiach na terenie 8 województw. Praca ta, finansowana przez fundacje i granty badawcze, otrzymała za swoje projekty ponad 11 międzynarodowych nagród.

Insitu Projects przedstawiło Centrum Społeczności Habibi ukończone w 2022 r. Znajduje się w obozie Bersive 2 dla przesiedleńców wewnętrznych (IDP) w północnym Kurdystanie w Iraku i jest domem dla ponad 7 tys. Jazydów. Większość mieszkańców obozów i ich rodzin ma niewielkie szanse na powrót do poprzedniego życia. Podczas gdy UNHCR (Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców), organizacje pozarządowe i rząd Kurdystanu zapewniają podstawowe namioty i wsparcie materialne, obóz oferuje minimalną infrastrukturę społeczną inną niż szkoły. Centrum stanowi zatem stabilną oazę dla społeczności.

Centrum zapewnia niezbędną infrastrukturę medyczną i społeczną o powierzchni 350 m2, wszystkie rozmieszczone wokół dziedzińca. Cztery główne elementy centrum to: sala społecznościowa Superadobe, gotowe budynki kontenerowe, przestrzeń dziedzińca, współprojektowany plac zabaw.  Wielofunkcyjna sala społecznościowa znajduje wiele zastosowań, od nieformalnych spotkań po większe zgromadzenia i zajęcia. Stanowi integralną część ośrodka i stanowi rozpoznawalne miejsce spotkań kulturalnych i towarzyskich. Halę zbudowano przy użyciu technik firmy Superadobe, wykorzystując worki wypełnione ziemią, tworząc budynek kontrastujący z dominującym kontenerem, betonowym blokiem i namiotowym światem obozu. Ściana ziemna Superadobe zapewniła szereg korzyści: po pierwsze, zapewnia lepsze środowisko termiczne dla lokalizacji. w której zimą występuje śnieg, a latem temperatura osiąga ponad 30 stopni Celsjusza. Po drugie, w celu obniżenia kosztów umożliwiono wykorzystanie materiału pozyskiwanego lokalnie, czyli ziemi. Jest prosty i wydajny, stabilny konstrukcyjnie i pozwala na szybką budowę przy użyciu lokalnych zasobów materiałowych i niewykwalifikowanej siły roboczej. Po trzecie, umożliwiło to przeszkolenie mieszkańców na miejscu w zakresie tego typu konstrukcji, zapewniając w ten sposób umiejętności, które można wykorzystać. Dodatkowo zebrano butelki na śmieci, z których mieszkańcy zaprojektowali specjalne okna w holu. W placówkach służby zdrowia zastosowano gotowe kontenery z trzech stron dziedzińca, z zadaszonym chodnikiem, aby zapobiec przegrzaniu i zapewnić cień. Obiekty wykorzystywane są do opieki nad dziećmi, opieki stomatologicznej, rehabilitacji chirurgicznej, w tym protetyki i fizjoterapii, poradnictwa urazowego, grup kobiecych, edukacji i nauki języków. Wspólny dziedziniec zapewnia bezpieczną przestrzeń użytkownikom, w tym wielu dzieciom. Dziedziniec zaprojektowano tak, aby zapewniał przestrzenie skierowane do wewnątrz, zapewniając miejsce na udogodnienia rekreacyjne na wspólnie zaprojektowanym placu zabaw. Na dziedzińcu znajduje się plac zabaw zaprojektowany wspólnie przez Catalytic Action, aby zapewnić dzieciom pierwszą przestrzeń do zabawy w obozie. Plac zabaw został zbudowany, aby wspierać zbiorowe pomysły dzieci i zwiększać ich poczucie przynależności.

TEKST: Diana Nachiło

Artykuł został opublikowany w miesięczniku BIZNES.meble.pl, nr 10/2023