Potrzeby osób dojrzałych zaczęliśmy dostrzegać niedawno. Dziś równolegle mówi się o problemach starzejącego się społeczeństwa i jak najdalej przesuwa granicę pełni życiowej aktywności.

Reklama

Trzeba przyznać, że 10 lat temu o potrzebach seniorów mówiono niewiele, również w kontekście aranżacji przestrzeni życiowej. Pierwszą jaskółką były wyniki konkursu International Design Award, organizowanego przez firmy Hettich i Rehau. Latem 2011 roku poinformowaliśmy, że wśród laureatów znalazły się studentki Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku: Katarzyna Karbińska i Jowita Ciszewska, które pod okiem promotora, dr. Remigiusza Grochala, zaprojektowały „DisKee” – kuchnię bez przeszkód, dedykowaną osobom z dysfunkcją ruchową.

Głos z Europy

Pierwsze analizy trendów demograficznych przychodzą kilka lat temu z Niemiec i nie pozostawiają najmniejszych złudzeń: europejskie społeczeństwa starzeją się. Na nowe grupy docelowe, także na producentów mebli, zwraca uwagę niemiecki Zukunftsinstitut (Instytut ds. przyszłości). Wprawdzie opracowanie dotyczy krajów niemieckojęzycznych, ale konkluzje są wspólne dla innych państw europejskich. Kult młodości jest społeczną pomyłką, potwierdzoną przez badaczy rynku. Schizofrenia polega na tym, że media i reklama są zmuszone uprawiać kult osób pomiędzy 14 a 49 rokiem życia, podczas gdy w najbliższych 5 latach większość Niemców będzie miała 50 i więcej lat – twierdzi Zukunftsinstitut.

Trzeba jednak wspomnieć, że osoby, które są teraz w wieku od 61 do 75 lat nie mają wiele wspólnego ze swoimi rówieśnikami z poprzednich generacji. Niekonwencjonalni (to pokolenie roku 1968 przed 40 laty), o dużych siłach witalnych, są wciąż aktywnymi konsumentami. Ta zmiana demograficzna oznacza również duże wyzwanie dla handlu i przemysłu. Peter H. Meyer, kierujący wówczas Möbelzentrum Westfalen w niemieckim mieście Bartntrup, w którym organizowane są targi meblowe, nie ukrywa, że wydarzenie sięga do zależności koncepcji stylu życia Lohas (Lohas = Lifestyle of Health and Sustainability – Zdrowy i zrównoważony styl życia). Tym pojęciem opisuje się osoby, które zdrowo żyją, stawiają na rozwój osobisty, angażują się w ochronę środowiska naturalnego, zrównoważony rozwój i sprawiedliwość społeczną.

We wszystkich dziedzinach stylu życia Lohas widzi się typowe symptomy „dojrzałego” społeczeństwa – związane bezpośrednio ze zmianami demograficznymi. Udział tej warstwy w społeczeństwach niemieckojęzycznych w grupie osób powyżej 14 roku życia szacowany jest na 22,4%. Dochody netto gospodarstwa domowego w tej warstwie są powyżej przeciętnej, a średnia wieku wynosi 38 lat. Do tego dochodzi grupa „umiarkowanych Lohas”, której udział wynosi 31,5% gospodarstw domowych ze średnimi i powyżej średniej dochodami netto, a średnia wieku wynosi 49 lat. Pomiędzy rokiem 2007 a 2011 obie te grupy zwiększyły swój udział odpowiednio o 4 i 5%.

Polskie komunikaty

Jedną z pierwszych polskich projektantek dostrzegających potrzeby seniorów jest Marta Morawska-Omalecka, która w 2017 roku wraz z Towarzystwem Inicjatyw Twórczych rozwijała projekt skoncentrowany na przestrzeni osób starszych. Trzy lata temu na tę grupę osób kieruje uwagę również nasz miesięcznik i obejmuje patronatem wydarzenia na poznańskich targach „Drema” dedykowane m.in. seniorom.

W ramach Fabryki Mebli na Żywo i Polskiej Fabryki Mebli, zaprojektowano nowoczesne produkty na Wydziale Technologii Drewna Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Praca nad nimi uwzględniała m.in. dogłębne poznanie potrzeb użytkowników, łącznie z fizycznym „wczuciem się” w rolę seniora przy wykorzystaniu specjalnego skafandra-symulatora wieku. Międzynarodowa edycja wydarzenia była częścią projektu BaltSe@anioR. To jedna z najważniejszych twórczych inicjatyw w tym zakresie.

BaltSe@nioR to międzynarodowy projekt badawczo-wdrożeniowy, koordynowany przez Wydział Technologii Drewna Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, współfinansowany ze środków UE (INTERREG Baltic Sea Region Programme). Jego celem jest zachęcenie projektantów i przedsiębiorstw do tworzenia i wdrażania do produkcji mebli podnoszących komfort i bezpieczeństwo życia osób starszych. W projekcie uczestniczą eksperci z 9 państw regionu Morza Bałtyckiego: Polski, Danii, Litwy, Łotwy, Estonii, Niemiec, Szwecji, Norwegii i Finlandii. Wypracowane metody i narzędzia projektowe dostępne są online i nieodpłatnie udostępniane producentom i projektantom mebli.

Jednym z najważniejszych wydarzeń dedykowanych dojrzałości i wyzwań związanych z tym okresem życia była wystawa zaprezentowana na Łódź Design Festival w 2017 roku. „Old New. Projektowanie dla nas w przyszłości” zaprezentowała w jaki sposób design może uczynić każdy etap życia pełniejszym, zdrowszym i bardziej cennym. Wystawa przygotowana została pod kuratelą profesorów Jeremego Meyersona i Helen Hamlyn. Nakreślili oni obraz zmian demograficznych z uwzględnieniem roli designu. Zaprezentowano specjalnie zamówione u wiodących projektantów prototypowe rozwiązania z zakresu codziennego życia, zdrowia, komunikacji i mobilności.

Odpowiedź designu

Wyniki raportu opublikowanego w 2018 roku, a powstałego na zlecenie ŁDF, pokazują jak wiele jest do zrobienia. Polacy należą do najszybciej starzejących się społeczeństw w UE, sytuacja demograficzna Polski już teraz jest niezwykle trudna, a symptomów jej poprawy nie widać. W publikacji „Zaprojektowane w Polsce. Analiza potencjału ekonomicznego polskiego rynku wzornictwa”, można przeczytać o tym, że zdecydowana większość respondentów (87,1%) nie ma w ofercie produktów dla przedstawicieli żadnej z powyższych grup. 12,9% spośród dystrybutorów poddanych badaniu deklarowało, że ich oferta zawiera produkty przeznaczone dla osób niepełnosprawnych, zaś 6,5% badanych ma w ofercie przedmioty dedykowane seniorom.

Sytuacja zaczyna się zmieniać, co pokazały targi „Interzum” w maju 2019 roku. Kilka firm wiodących w zakresie uszlachetniania powierzchni meblowych, m.in. Interprint i Schattdecor, mówiło o trendach uwzględniających potrzeby osób dojrzałych. Pokazały, że coraz częściej myślimy o nich w kategoriach ludzi wciąż głodnych życia i otwartych na korzystanie z jego piękna. Wiele mówiono o potrzebach i możliwościach Silver Society i Silver Generation.  Eksperci zaznaczali, że współczesny użytkownik 50-60+ to człowiek aktywny, zaangażowany społecznie, nowoczesny, chłonący świat. Bliżej mu do określenia „new young” niż „emeryt”.

TEKST: Diana  Nachiło

Artykuł opublikowany został w miesięczniku BIZNES.meble.pl, nr 8/2020.