Polscy przedsiębiorcy wciąż pod kreską. Aż co piąta firma znajduje się w pułapce zadłużenia.

Inflacja, koszty materiałów i energii oraz spadek sprzedaży to od roku trzy największe wyzwania dla mikro, małych i średnich firm. Pogłębił się także problem z pozyskaniem pracowników, znalezieniem nowych rynków zbytu, a także terminowym regulowaniem własnych zobowiązań. Co piąty przedsiębiorca przyznaje, że jest pod kreską.

W dodatku faktury, których nie regulują kontrahenci zmuszają do zadłużania się. Widać to w danych zgromadzonych w Rejestrze Dłużników BIG InfoMonitor i bazie BIK. Łączne zaległości firm w rok zwiększyły się o 3,2 mld zł i przekroczyły na koniec czerwca rekordowe 44,4 mld zł. Przybywa problemów z nieterminowymi rozliczeniami B2B w sektorze TSL i handlu. Sytuacja pogarsza się również w usługach.

Firmy pod kreską zwlekają z zapłatą

W trzecim kwartale tego roku ponad 53% firm informuje o fakturach opóźnionych o więcej niż miesiąc. Natomiast ponad 34% wskazuje, że ich kontrahenci zwlekają z zapłatą ponad dwa miesiące. W efekcie tych opóźnień co drugi przedsiębiorca, który ma zamrożone faktury potwierdza, że nieopłacone zobowiązania kontrahentów – w różnym stopniu – ale wpływają na kondycję ich biznesu. Pieniądze zamrożone w fakturach powodują przede wszystkim, że trudno jest regulować w terminie własne zobowiązania. Skarży się na to 37% przedsiębiorstw. Najczęściej dotyka to firm z branży przemysłowej (46%) i handlowej (42%) oraz zatrudniających od 50-249 osób (41%) – wynika z badania „Skaner MSP” realizowanego cyklicznie dla BIG InfoMonitor, które prowadzi rejestr dłużników i wspiera firmy w ograniczaniu ryzyka zatorów płatniczych i odzyskiwaniu należności.

Zamrożone środki to dla co trzeciego biznesu wyższe koszty działalności. W końcu windykacja kosztuje i traci się też na tym cenny w biznesie czas. Na ten aspekt częściej niż pozostali skarży się handel (49%) oraz sektor usług (46%). Zablokowane finanse to również wstrzymane inwestycje, o czym wspomina zazwyczaj co trzeci przedstawiciel handlu i przemysłu.

Więcej firm – niż w I kw. informuje o regularnych stratach z powodu opóźnionych faktur (29%) i zagrożonych wypłatach (24,6%.). Co piąty przedsiębiorca przyznaje, że nieuregulowane faktury zmuszają do zaciągania kolejnych kredytów. To z kolei prowadzi do pętli zadłużenia, na co najczęściej skarży się sektor handlu (35%).

Przybywa firm z problemami

Potwierdzają to dane zgromadzone w Rejestrze Dłużników BIG InfoMonitor. Widać w nich opóźnienia w spłacie bieżących rachunków i faktur względem kontrahentów oraz w bazie informacji kredytowych BIK, która zawiera także dane o niespłaconych na czas zobowiązaniach kredytowych. Wg danych widocznych w obu bazach, firm-dłużników jest blisko 324 tys. To oznacza, że 5% biznesów z różnych sektorów rynku jest już w Rejestrze Dłużników BIG InfoMonitor i nie spłaca kredytów.

Kwota zaległości firm opóźnionych powyżej 30 dni i na co najmniej 500 zł, na koniec II kw. 2024 r. przekroczyła rekordowe 44,4 mld zł. A to oznacza, że od czerwca ubiegłego roku wierzyciele dopisali ponad 8 tys. przedsiębiorstw z problemami w spłacie bieżących rachunków, kredytów i faktur wobec kontrahentów. Natomiast łączne zadłużenie zwiększyło się o 3,2 mld zł.

Handel, przemysł i budownictwo z największymi zaległościami

Długotrwałe opóźnienia w spłacie zobowiązań przez kontrahentów wpędzają branżę handlową w coraz większe długi. Skumulowane zadłużenie firm z tego sektora widoczne w Rejestrze Dłużników BIG InfoMonitor i bazie informacji kredytowych BIK wynosi już blisko 9 mld zł. Dotyczy to ponad 74 tys. podmiotów (5%). W rok wartość niespłacanych zobowiązań wzrosła o 282 mln zł (3%).

Lekką poprawę widać w sektorze budownictwa, gdzie zaległości stopniały o 431 mln zł (-7%) do blisko 5,8 mld zł. Jednak w tym przypadku obserwuje się wzrost liczby nierzetelnych przedsiębiorców – o 923 do 51.214. W dodatku stanowią oni 5% firm z problemami w tej branży.

Sektor TSL pod kreską

W rok zaległe zobowiązania kredytowe i pozakredytowe zwiększyły się tu o blisko 483 mln zł (17%) do 3,3 mld zł. Rośnie też liczba firm, które mają problemy z terminowym regulowaniem swoich należności – o 1.755 do poziomu 38,6 tys. Niepokojący dla całej branży jest także bardzo wysoki odsetek dłużników, który wynosi aż 9%. Oznacza to, że już prawie co dziesiąta firma transportowa ma poważne kłopoty finansowe i istnieje podwyższone ryzyko współpracy z nią.

Nieciekawie prezentują się też statystyki na temat branży usługowej. Jej długi wynoszą już blisko miliard złotych (992 mln zł). To oznacza wzrost zadłużenia o 244 mln zł (33%). Za ten stan odpowiada dzisiaj 9,2 tys. podmiotów – o 861 więcej w porównaniu z analogicznym okresem w ub.r.

Jedynym sektorem, gdzie zarówno zadłużenia jak i liczba dłużników zmniejszyły się w ciągu ostatniego roku, jest przemysł, choć łączna wartość zadłużenia firm z tego sektora, pozostawia wiele do życzenia – 7,1 mld zł. Niemniej jednak notujemy tu spadki – wartości zadłużenia o 102 mln zł (1,4%) oraz liczby dłużników o 29 podmiotów.

Przykłady sektorów z najwyższymi zaległościami pokazują, jak ważne z punktu widzenia przedsiębiorców powinno być dziś sprawdzanie przyszłych partnerów biznesowych i stały monitoring płatności. Umożliwia to kontrolę nad płynnością finansową i nad terminowością spłat dokonywanych przez partnerów biznesowych, co w efekcie może ograniczyć skalę zatorów płatniczych – zauważa Sławomir Grzelczak, prezes BIG InfoMonitor.

Korzystając z opcji monitorowania kontrahentów, otrzymujemy alert na maila, gdy ktoś doda do naszego rejestru BIG InfoMonitor nową informację o weryfikowanej firmie. Są z tego trzy kluczowe korzyści. Po pierwsze – przedsiębiorca otrzymuje powiadomienie mailowe, jeśli pojawi się pozytywny lub negatywny wpis o wskazanej przez niego firmie. Po drugie – będzie mógł zareagować, gdy jego kontrahent popadnie w długi i zostanie wpisany do rejestru dłużników i w porę zweryfikuje warunki współpracy z takim kontrahentem. Po trzecie, będzie miał informację o dłużnikach przed innymi i ochroni swój biznes skuteczniej – podkreśla Sławomir Grzelczak, prezes BIG InfoMonitor.

Jakie są nadrzędne wyzwania firm?

Jak wynika z badania Skaner MSP zrealizowanego dla BIG InfoMonitor w III kw. 2024 r., więcej badanych niż w ub.r. potwierdziło, że aktualne wyzwania to dla nich:

• znalezienie nowych pracowników (19% vs 10%),
• szukanie nowych rynków (17,4% vs. 10,6%)
• terminowe regulowanie zobowiązań (13,8% vs. 5,6%).

Jednak co branża to inne potrzeby i wyzwania. Wzrost kosztów prowadzenia działalności to największa bolączka dla firm usługowych, na co wskazuje co druga z nich. Wysokie koszty materiałów i energii dobijają przede wszystkim przemysł (44%). Na spadek sprzedaży skarżą się głównie budownictwo (28%), usługi i handel – kolejno 24 i 21%. O problemie ze znalezieniem nowych pracowników częściej informuje przemysł, usługi i transport. O spadku marż handel (17%) i usługi (11%), a o kłopotach z dostawcami przemysł (14%).

Jedno jest pewne. Część firm nie wyszła jeszcze na prostą po pandemii, po drodze sytuację utrudniła inflacja, a na koniec co poniektórych dobiła wojna w Ukrainie. Inflacja, wysokie koszty materiałów, energii oraz spadki sprzedaży – to od 2023 roku największe wyzwania mikro, małych i średnich firm, na które wskazuje odpowiednio 41%, 36% oraz 21% przedsiębiorców w naszym badaniu – zaznacza Sławomir Grzelczak.

Prezes BIG InfoMoniktor zaznacza, że tak jak firmy handlowe cierpią z powodu intensywnej konkurencji i spadku konsumpcji, tak budownictwo i przemysł zmagają się z rosnącymi cenami energii, materiałów i półproduktów. Natomiast w transporcie problemami, na które zwraca uwagę są kosztowne regulacje i kryzys na rynku przewozów drogowych.

Obecnie warunki prowadzenia działalności gospodarczej dodatkowo pogorszy klęska powodzi, na co już wskazują przedsiębiorcy z regionów objętych zniszczeniem, szczególnie z branży hotelarskiej i gastronomicznej – konkluduje Sławomir Grzelczak.

Źródło: Badanie „Skaner MSP” realizowane wśród mikro, małych i średnich firm. Przeprowadził je Instytut Badań i Rozwiązań B2B Keralla Research, na próbie 500 firm sprzedających z odroczonym terminem płatności, techniką wywiadów telefonicznych, 3Q 2024.