Design to nie jest proces, podczas którego powstają estetyczne i atrakcyjne wizualnie, ale niepotrzebne rzeczy.

Design to wzięcie przez projektantów odpowiedzialności za świat, to wsłuchiwanie się w potrzeby różnych grup społecznych i tworzenie przedmiotów i usług poprawiających jakość życia i stan środowiska. Czas ucieka.

W wyreżyserowanym przez Jonathana L. Ramseya filmie dokumentalnym „Można panikować”, jego bohater – Szymon Malinowski, fizyk atmosfery, profesor nauk o Ziemi – wypowiada słowa, które oddają ideę dokumentu: Ludzie mają nie wiedzę a poglądy. Nie wiedzą, ale myślą, że wiedzą lepiej.

W zarejestrowanym przez twórców obrazu monologu, profesor podkreśla, że: Są rzeczy, których nie da się ani sprzedać, ani kupić, a świat zorganizowano tak, jakby się dało. Jednak widza najbardziej uderzają inne słowa: Wielu z nas nie zdaje sobie sprawy z tego, że katastrofa nadchodzi i że to jest ostatnia chwila, kiedy możemy coś zrobić.

Profesor z zaangażowaniem wyjaśnia: Cały czas jest nas więcej, cały czas więcej chcemy, cały czas więcej wyszarpujemy naturze. A my żyjemy dzięki naturze.

Zanim politycy przyznają, że to rozumieją i zrobią wszystko, co w ich mocy, by to zmienić, a koncerny przestaną nas wszystkich truć, zanim sami weźmiemy odpowiedzialność za planetę, niestety minie jeszcze sporo czasu. Czasu, którego nie mamy.

Zmiany konieczne są już teraz i nie wystarczą pojedyncze, nieprzemyślane działania. Czy design jest na to gotowy? Projektanci na pewno zdają sobie sprawę z tego, jak ważna jest ich rola. Jeśli design nie zmieni świata, zrobi to katastrofa, do której zmierza Ziemia.

Planeta B nie istnieje

Tylko postęp może prowadzić do zmian, zarówno w technologii, jak i w społeczeństwie. Wiele zależy od innowacyjnych materiałów i rozwoju technologii materiałowej. Ludzkość znajduje się u progu kolejnej, znaczącej zmiany.

To przede wszystkim zasługa przełomowych badań nad materiałami i ich funkcjami, które już teraz pozwalają na wytwarzanie nowej generacji produktów. Na szczęście przemysł coraz częściej sięga po innowacyjne materiały, które są lżejsze, cieńsze, bardziej kompaktowe, elastyczne lub bardziej odporne na zużycie.

Świat designu doświadczył przejścia w kierunku zrównoważonej produkcji. Od większej przejrzystości łańcucha dostaw i lokalnego, etycznego pozyskiwania, po stosowanie części z recyklingu i materiałów naturalnych. Renesans ekologiczny trwa. Projektanci mebli sięgają po innowacyjne sposoby tworzenia produktów, które są nie tylko przyjazne dla środowiska, ale też świetnie się prezentują.

Upcykling plastiku oceanicznego i przemyślane gospodarowanie odpadami pokonsumenckimi to dwa z najbardziej popularnych sposobów, jakie wykorzystują twórcze umysły w trosce o zrównoważony rozwój.

Odpowiedzialny design

Producenci mebli, zarówno globalne marki, jak i lokalnie działające firmy, udowadniają, że los planety nie jest im obojętny. Polityka środowiskowa Emeco koncentruje się na zrównoważonym rozwoju i bazuje na materiałach pochodzących z recyklingu i ich długowieczności.

Od 1944 r. Emeco buduje krzesła z co najmniej 80% aluminium pochodzącego z recyklingu, a wszelkie resztki powstałe w procesie produkcji są również poddawane recyklingowi. Chociaż aluminiowe krzesła nadają się w 100% do recyklingu, producent uważa, że najbardziej zrównoważony aspekt to szacowany okres ich użytkowania, który wynosi 150 lat.

Firma wykorzystuje również odzyskane tworzywa sztuczne np. do produkcji foteli z przetworzonego materiału rPET, z odzyskanych plastikowych butelek na wodę. Według Emeco od momentu wprowadzenia na rynek fotela w 2010 r., ponad 30 milionów plastikowych butelek zostało przekierowanych ze składowiska do fabryki mebli.

Oprócz korzystania z materiałów pochodzących z recyklingu, firma w dużej mierze pozyskuje surowce w USA, dążąc do zmniejszenia śladu węglowego związanego z transportem. Emeco buduje także fabrykę zeroenergetyczną w Kalifornii, która wykorzysta energię słoneczną do zasilania swoich systemów mechanicznych, urządzeń i do ogrzewania.

Design z miłości do planety

Kartell to firma, która od 70 lat jest liderem innowacji w zakresie procesów produkcyjnych. Wszystko zawdzięcza partnerskim relacjom i inwestycjom w innowacje technologiczne, kreatywne rozwiązania oraz nowe, coraz bardziej wydajne i przyjazne dla środowiska materiały.

Szacunek dla Ziemi jest i zawsze był wartością, która leży u podstaw marki. Starając się wzmocnić to zobowiązanie, firma wymyśliła akcję pod hasłem „Kartell loves the planet”, czyli manifest przemysłowy, w którym koncentruje się na odpowiedzialności i dbałości o środowisko oraz dobrych praktykach zrównoważonego rozwoju.

Bio wyznacza jedną z nowych granic badań Kartell i doprowadziło do powstania pierwszego produktu wykonanego z całkowicie rewolucyjnego, naturalnego i biodegradowalnego materiału z certyfikatem TUV. Materiał ten uzyskiwany jest z odpadów wytwarzanych podczas produkcji rolnej, które nie są odpowiednie jako żywność dla ludzi i zwierząt.

Dzięki procesowi organicznemu i naturalnej syntezie materiały odpadowe wytwarzają biomasę podobną do plastiku. Ta biomasa staje się materiałem najwyższej jakości, a Kartell jako pierwszy eksperymentował z tym materiałem, formując go podobnie jak inne tworzywa sztuczne. Materiał ulega biodegradacji, gdy jest zredukowany do pyłu i narażony na atak mikroorganizmów.

Pierwszym produktem wykonanym z nowego ekologicznego materiału jest w pełni ekologiczna edycja „Componibile”, zaprojektowana w 1967 r. przez Annę Castelli Ferrieri, dostępna w czterech kolorach: zielonym, różowym, ciemnoszarym i żółtym, w wersji modułowej.

Hołd dla minimalizmu i ochrony środowiska

Nowe spojrzenie na ideę zrównoważonej produkcji zaprezentowała również marka Ton. Niemieckie studio projektowe – Büro Famos – wykorzystało pozostałe w toku produkcji krzeseł elementy drewniane i przekształciło je w minimalistyczny wieszak w kształcie gwiazdy.

Hanna Litwin i Romin Heide z berlińskiego studia Büro Famos byli zaintrygowani możliwością stworzenia prostego produktu z niewielkiej liczby elementów drewnianych. Niekoniecznie kierowaliśmy się ideą zrównoważonego rozwoju, ale w trakcie opracowywania naszego produktu zauważyliśmy, że podczas produkcji mebli Ton powstaje wiele elementów wysokiej jakości drewna bukowego i dębowego, które nie nadają się do wyrobu krzeseł, a są idealne do naszego wieszaka – tak Hanna Litwin opisuje początki pracy nad „Logs”.

Błyskotliwy pomysł wykorzystania małych elementów z drewna zyskał nowy wymiar, dzięki oryginalnemu pakowaniu produktu. Wieszaki „Logs” są pakowane w tekturę, która była kiedyś użyta do pakowania krzeseł. Klienci mogą zażądać zabrania kartonu po rozpakowaniu zamówionych mebli, a zwrócony karton jest ponownie używany. Ponadto wieszaki są pakowane w warsztacie zatrudniającym osoby niepełnosprawne, znajdującym się bezpośrednio na terenie kompleksu firmy Ton – tak Romin Heide rozwija temat wpływu społecznego ich produktu.

Nie możesz z nimi usiąść!

Chyba że… pracujesz nad rozwiązaniami, które wprowadzą firmę na drogę w kierunku gospodarki obiegu zamkniętego. Właśnie o to pyta Malmö Upcycling Service branżę meblarską w Skandynawii. W ub.r., podczas Stockholm Furniture & Light Fair, M.U.S rzuciło branży wyzwanie, by zbadała własną produkcję z punktu widzenia zrównoważonego rozwoju.

Zespół projektowy przy pomocy prostego kwestionariusza przeprowadzał ankiety, prosząc firmy o ocenę tego, jak wysokie są ich ambicje w zakresie zrównoważonej produkcji. Na targach w Sztokholmie zaprezentowano także nową kolekcję krzeseł i taboretów wykonanych całkowicie z odzyskanego materiału.

Świadome partnerstwo

Duet Viccarbe z marką modową Ecoalf to przykład kooperacji z wszystkimi pozytywnymi tego skutkami. Firmy podpisały strategiczne porozumienie w dążeniu do maksymalnej innowacyjności i zrównoważonego rozwoju w branży meblarskiej. Pierwszym rezultatem współpracy jest nowa linia mebli tapicerowanych, wykonana z tkanin Ecoalf, wyprodukowana z materiałów pochodzących z recyklingu.

Głównym celem porozumienia jest poprowadzenie drogi do zrównoważonych innowacji w branży projektowej. Dzięki nowej spółce joint venture, Viccarbe włączy innowacje w zakresie zrównoważonego rozwoju do swoich produktów, a Ecoalf będzie eksplorować nowe kategorie produktów poza branżą modową.

Od 2012 r. Ecoalf rewolucjonizował modę. Mając za cel zaprzestanie nieostrożnego korzystania z zasobów naturalnych, firma opracowała ponad 400 tkanin wyprodukowanych przy użyciu plastikowych butelek z recyklingu (PET), sieci rybackich, kawy, poprzemysłowej bawełny i wełny, przekształcając je w odzież, obuwie i akcesoria. Dziś Ecoalf prezentuje produkty i tkaniny dla przyszłych pokoleń.

Pierwszy etap współpracy będzie obejmował wykorzystanie tkanin Ecoalf w kolekcji Viccarbe oraz wyposażenie ich siedziby głównej i sklepów na całym świecie. Drugi etap umowy będzie dotyczył opracowania nowej linii mebli „Ecoalf by Viccarbe”. Obie marki już pracują nad nowymi meblami.

Aby opracować nowe projekty firmy rozpoczynają projekt badawczo-rozwojowy nie tylko w celu zapewnienia recyklingu wszystkich materiałów. Ważne jest, by pod koniec ich okresu użytkowania można było łatwo je oddzielić z zamiarem ponownego użycia i recyklingu, tworząc w ten sposób idealny ekosystem gospodarki o obiegu zamkniętym.

Celem kampanii jest podkreślenie odpowiedzialności producentów i agentów zaangażowanych w przemysł meblarski oraz wpływ na środowisko w możliwie najbardziej pozytywny sposób. To nowe wspólne przedsięwzięcie powstało pod hasłem Ecoalf: „Ponieważ nie ma planety B”. Natomiast zaangażowanie w zrównoważony rozwój stanowi wartość sine qua non Viccarbe od samego początku funkcjonowania firmy.

Projektowanie solidarności

Ciekawy przykład odpowiedzialnych działań na rzecz pomocy społeczności rzemieślniczek w Indiach, zagrożonych globalną pandemią, stanowi postawa marki GAN. Minęła dekada, odkąd firma rozpoczęła projekt GAN Women Unit w Uttar Pradesh w północnych Indiach. W tym czasie dyrektor marki – Mapi Millet – dowiedział się o grupie kobiet, które miały stracić pracę z powodu zamknięcia lokalnych warsztatów.

Millet zaproponował Patricii Urquioli współpracę z tą grupą, by wyprodukować jej nową kolekcję, a ona odpowiednio dostosowała swój projekt, pozwalając kobietom zrównoważyć pracę i życie rodzinne. Projektantka, wspólnie z GAN, poszukiwała sposobów na wykorzystanie ich umiejętności, by osiągnąć unikalny, innowacyjny produkt. To zobowiązanie do zapewnienia niezależności i wzmocnienia pozycji kobiet utrzymało się przez te wszystkie lata.

Po Urquioli wielu projektantów, z którymi współpracuje GAN, postanowiło włączyć do swoich kolekcji elementy wykonane przez ten żeński zespół. Zobowiązanie to jest teraz wzmocnione w kontekście kryzysu wywołanego pandemią COVID-19, której konsekwencje odczuwają wszyscy.

GAN chciał wyrazić swoją empatię, wsparcie oraz solidarność z grupą pracowników, którzy tak bardzo przyczynili się do powstania i rozwoju marki przez te wszystkie lata. Firma przeznaczy więc 10% przychodów wygenerowanych ze sprzedaży kolekcji, by wesprzeć finansowo rzemieślniczki i złagodzić skutki kryzysu, a także zachęcić je do jak najszybszego powrotu do normalności.

Jesteśmy świadkami rewolucji

Jedno z najbardziej niezwykłych, dostępnych obecnie krzeseł – „Ibiza”, którą Eugeni Quitllet zaprojektował dla hiszpańskiej marki Vondom, jest inspirowana dzieciństwem designera na pięknej hiszpańskiej wyspie – morską bryzą, poczuciem wolności, promieniami słońca na skórze. To pierwsza kolekcja, która ma być częścią akcji „Revolution”, zaangażowania marki w zrównoważony rozwój oparty na tworzeniu elementów wykonanych z recyklingu tworzyw sztucznych pochodzących z basenu Morza Śródziemnego. To pokazuje, że Vondom działa w oparciu o silne zasady, o etos, który z pewnością pozostawi po sobie ślad w świecie designu.

Hiszpański producent nie ukrywa swoich aspiracji. Dąży do tego, by być czymś więcej niż tylko marką meblową. Rewolucja Vondom stara się uosabiać odpowiedzialność i jest filozofią opartą na tworzeniu doświadczeń, które pozostawiają ślad, wnosząc coś nowego do społeczeństwa. Mając to na uwadze, firma ciężko pracuje nad tworzeniem unikalnych, ekskluzywnych i ponadczasowych projektów, wykorzystując zrównoważone, poddane recyklingowi surowce i opierając się na silnym zaangażowaniu w innowacje.

Wizytówką marki mają być kolekcje powstałe w wyniku transformacji tworzyw sztucznych, pochodzących z recyklingu i inspirowane czystą i piękną przyrodą. Sieci rybackie, odpady z tworzyw sztucznych z Balearów i plastikowe butelki zebrane z mórz, staną się podstawowym materiałem. Vondom współpracuje z rybakami, różnymi firmami i organizacjami, aby przywrócić te materiały do życia w swoich produktach.

Zaangażowanie w zrównoważony design jest dążeniem do rewolucji – m.in. produkcji inteligentnych mebli z ekologicznych materiałów – która będzie miała pozytywny wpływ na świat, zarówno teraz, jak i w przyszłości. Czasu zostało niewiele. Coraz bardziej upalne lata, coraz mniej śniegu zimą. Płoną lasy, jest coraz bardziej sucho. Brakuje wody. Znikają lodowce w górach. Znika lód morski w Arktyce. Rozmarza zmarzlina. Metan uwalnia się do atmosfery. Topnieją lądolody. Podnosi się poziom morza. Zakwasza się ocean. Giną pszczoły. Zanika bioróżnorodność. Występują coraz silniejsze burze i cyklony tropikalne. Plastik jest wszędzie. To wszystko nasz świat – alarmuje prof. Szymon Malinowski. Można zaczynać panikować

TEKST: Anna Szypulska

Artykuł opublikowany został w miesięczniku BIZNES.meble.pl, nr 6-7/2020