Słownik meblarski

Krzyżak

Krzyżak – 1) Konstrukcja polegająca na skrzyżowaniu dwóch elementów w kształcie litery X lub pod kątem prostym, stosowana często w meblach składanych (krzesła, taborety, stoliki) oraz jako łączyny nóg.

2) Potoczna nazwa stołu z podstawą w formie dwóch par nóg skrzyżowanych w kształcie litery X lub A. Inaczej: kobyłka lub kozioł. Nogi zazwyczaj połączone poziomą deską przechodzącą przez miejsce skrzyżowania i zaklinowaną po stronie zewnętrznej. Blat stołu był zdejmowany i wykonywany z desek połączonych poprzecznymi szprosami (spągami).

To jedna z najstarszych konstrukcji stołu powszechnie stosowana w okresie romańskim i gotyckim, a w meblarstwie ludowym i w pewnych typach stołów specjalistycznych (np. ogrodowych) do dziś.

Konstrukcja ta na Śląsku nazywa się stotygą, w Krakowie kozłowiną, a w innych częściach głównie krzyżakiem lub śragami.

Źródło: Grzeluk I. (1998), Słownik terminologiczny mebli, Ośrodek dokumentacji zabytków, Ministerstwo Kultury i Sztuki.