Kredens – mebel przeważnie skrzyniowy do przechowywania naczyń kuchennych, bielizny, książek o różnych formach i rozwiązaniach konstrukcyjnych.

Jakie są rodzaje kredensów?

Kiedy powstał kredens?

Wszystkie te formy weszły w użycie w średniowieczu i renesansie, kiedy to kredens stał się ulubionym sprzętem, rozwiniętym w różne odmiany i pod różnymi nazwami: credenza we Włoszech, credence we Francji – początkowo był szafką ze ściętymi narożami, wspartą na wysokich nogach, związanych u dołu półką.

W renesansie kredensem zwano także różne stoliki pomocnicze. Rozpowszechniony był tzw. buffet, którego synonimem stał się dressoir, spełniający funkcję użytkowo-reprezentacyjną. Liczba półek świadczyła o randze właściciela, a m.in. w Boże Ciało zastawiony drogimi srebrami kredens wystawiano przed domem na ulicy (w XVI i XVII wieku).

W XVIII wieku część dolna obniżyła się w stosunku do obficiej dekorowanej części górnej. Już od XVII wieku nazwy: credence, buffet i dressoir używano często wymiennie.

Do czego służył kredens?

Wszystkie odmiany kredensów z nastawami służyły przede wszystkim do ekspozycji cennych i dekoracyjnych sprzętów zastawy. Naczynia z metalu i ceramiki stawiano też na górnych gzymsach.

Kredens ustawiano przyściennie w jadalniach, salonach i kuchniach. Stał się meblem paradnym jak kabinet we Francji. Powstało też najwięcej odmian prowincjonalnych, np. bufet-credence (Arles), niska rzeźbiona szafka z nastawą – vaissellier. Odrodzenie kredensu nastąpiło w drugiej połowie XIX wieku, głównie w interpretacji stylowej renesansu, gotyku lub o formie łączącej elementy różnych stylów.

Kredens w Polsce

W Polsce kredens znano w średniowieczu, ale początkowo zwany szafą, szafą z kratą, serwisem, szafą kredensową lub szafą kuchenną. Nazwa kredens występuje w Polsce już I połowie XVIII wieku. W XIX wieku rozpowszechnił się na wsi, gdzie nazywany był m.in. policą, maryjką, szelbągiem – szafamią.

Służył także do przechowywania zamkniętych, sprawdzonych i pewnych, niezatrutych potraw (łac. credo – wierzę).

Źródło: Grzeluk I. (1998), Słownik terminologiczny mebli, Ośrodek dokumentacji zabytków, Ministerstwo Kultury i Sztuki.