Rosnące ceny surowców, gazu i prądu uderzają w producentów opakowań, a słabnący popyt powoduje, że możliwość podwyższania cen jest ograniczona.

Reklama

Czy po udanym 2021 roku i dobrej pierwszej połowie 2022 roku branża opakowań szykuje się na gospodarcze spowolnienie?

Po 10 miesiącach 2022 roku analitycy Santander Bank Polska oszacowali dynamikę wzrostu wartości produkcji sprzedanej branży opakowań na około 19,4%. Jest to bardzo podobne tempo wzrostu do bardzo udanego 2021 roku. Jednak wtedy wzrost cen odpowiadał za około 50-60% wzrostu całej branży, w 2022 roku rosnące ceny były odpowiedzialne za w zasadzie cały wzrost obrotów branży.

Jeśli z analizowanych danych wyłączymy wzrost cen okazuje się, że już od czerwca mamy do czynienia z ujemną dynamiką i słabnącym popytem. Sytuacja w poszczególnych segmentach jest mocno zróżnicowana. Według naszych szacunków najszybciej rośnie sprzedaż opakowań drewnianych i metalowych po około 40%. Znacznie niższa jest dynamika sprzedaży opakowań szklanych, bo jest to 18-20%, z papieru i tektury, która wynosi około 16-18% i  z tworzyw na poziomie około 13-15% – wyjaśnia Maciej Nałęcz, analityk sektorowy Santander Bank Polska.

Presja surowcowa a branża opakowań

Z analizy wynika, że od końca drugiego kwartału 2022 roku tworzywa sztuczne dla branży opakowań są najtańsze w relacji do ropy od początku pandemii. Eksperci Santander Bank Polska wskazują na zmniejszenie marż petrochemicznych oraz słabnący popyt po stronie przetwórców: Mimo spadkowego trendu kosztu surowca, marże producentów tych opakowań są w trendzie spadkowym. Pomimo dużego wzrostu popytu w ostatnich latach, także marże producentów opakowań z papieru i tektury ustępują pod presją surowcową, chociaż w wyraźnie mniejszym stopniu.

Według analityków gwałtowny wzrost cen gazu, wynikający z napięć podażowych, uderza w zasadzie we wszystkie segmenty krajowej i unijnej gospodarki. Ich zdaniem, od pewnego poziomu, pomimo wzrostu kosztów, oczekiwania cenowe firm wyraźnie hamują, ponieważ przy tak wysokich cenach popyt zaczyna szybko spadać. Największą wrażliwość cenową wykazuje zatem segment opakowań z papieru i tektury, najmniejszą opakowania metalowe. Wysokie ceny gazu mają największe przełożenie na sytuację finansową producentów opakowań szklanych, a najmniej dotykają producentów opakowań z tworzyw sztucznych. W 2023 roku zdaniem analityków Santander Bank Polska oczekiwania cenowe producentów opakowań pozostaną wysokie.

Analiza oczekiwań cenowych producentów daje nam pośrednio wgląd w siłę przetargową firm w poszczególnych segmentach. Gwałtowny wzrost cen gazu był pośrednio lub wprost decydującym czynnikiem cenotwórczym zarówno w 2021 jak i  w 2022 roku, stąd właśnie na cenach gazu opieramy naszą analizę. Widać wyraźnie jak popyt na początku 2021 roku dał producentom opakowań dużą siłę w kształtowaniu cen. Widzimy też, że w 4 kwartale 2022 efekt ten wyczerpał się w całości lub w dużej części – mówi Maciej Nałęcz, analityk sektorowy Santander Bank Polska.

Poprawa nastrojów czy niepewność?

Z analizy przygotowanej przez Santander Bank Polska wynika, że pierwszą reakcją firm na wybuch wojny w Ukrainie był spadek indeksów koniunktury, odzwierciedlający wzrost niepewności, jednak dość szybko powrócił optymizm. Efekty gospodarcze wojny uwidoczniły się w pełni dopiero w drugim półroczu 2022 roku, szczególnie w indeksach obejmujących producentów opakowań zauważalny jest dużo większy pesymizm niż po stronie ich odbiorców.

Odczyty za październik były „w pół drogi” między poziomami notowanymi w czasach dobrej koniunktury a pełnym lockdownem. Listopad przyniósł pewną poprawę nastrojów, największą odnotowali producenci wyrobów z papieru (+8,1 pkt m/m) oraz wyrobów niemetalicznych (+5 pkt m/m). Także indeks odbiorców opakowań w listopadzie odnotował drugi z rzędu miesiąc poprawy nastrojów, przełamując złą passę widoczną od maja – czytamy w analizie.

Eksport w oparciu o palety i opakowania z drewna

Analitycy podkreślają, że od początku 2022 roku polska branża opakowań bardzo dobrze sobie radziła pod względem eksportu. Pierwsza połowa ubiegłego roku przyniosła dynamiczny wzrost sprzedaży na rynki zagraniczne, jednak od maja trend ten został zatrzymany.

Wartościowo eksport wzrósł w ciągu trzech kwartałów 2022 roku o bardzo wysokie 30% r/r. Obraz jest jednak zróżnicowany pomiędzy segmentami. Najszybszy wzrost widać w opakowaniach z drewna, dominują palety, co jest związane z zastępowaniem dostaw zza wschodniej granicy, które docierały na rynek UE przed wojną. Poniżej średniej dla branży rósł eksport opakowań z tworzyw sztucznych i aluminium – informuje Santander Bank Polska.

Według ekspertów banku, po wyłączeniu efektu wzrostu cen, eksport opakowań wzrósł o około 5%. Jednak po odliczeniu opakowań drewnianych, które stanowią blisko 50% całego eksportu branży pod względem wagi, sprzedaż zagraniczna uplasowała się na poziomie z 2021 roku.

Branża opakowań stawia na inwestycje

Analiza banku dowodzi, że producenci opakowań w Polsce wciąż inwestują i nie szczędzą na to środków, jeśli porównać ich plany inwestycyjne do zagranicznych konkurentów z branży. W 2021 roku firmy wytwarzające opakowania zainwestowały rekordowe 3,7 mld zł, czyli aż o 36% więcej niż średnia z poprzednich 5 lat.

Jednak korygując dane o inwestycje odtworzeniowe, od opublikowania mapy drogowej dla gospodarki obiegu zamkniętego w 2015 roku nakłady inwestycyjne branży są w trendzie spadkowym. Wyjątkiem jest segment opakowań z papieru i tektury, który najbardziej korzysta ze zmian w świadomości ekologicznej firm i konsumentów. Spadek jest szczególnie wyraźny w segmencie opakowań z tworzyw sztucznych, to tu występuje największa niepewność regulacyjna, na co składa się również duże opóźnienie w przenoszeniu unijnych dyrektyw do krajowego prawodawstw – czytamy w analizie.

Jak informuje Santander Bank Polska, w najbliższym czasie firmy z sektora mogą być beneficjentami nowych regulacji. Zmiany w przepisach będą wymagały od firm podnoszenia środków na badania i rozwój m.in w zakresie ekoprojektowania. Chodzi m.in.  o przystosowanie produktów do recyklingu lub ponownego wykorzystania już na etapie projektu opakowania. W tym zakresie środki unijne są bardzo dobrze dopasowane do potrzeb firm – nie tylko wspierają firmy w obszarach, gdzie pojawia się przed nimi najwięcej wyzwań regulacyjnych, ale pomagają też zmniejszyć ryzyko inwestycyjne poprzez dopłaty.

Według analityków dodatkowym atutem polskiego sektora opakowań jest jego rozdrobnienie, dzięki czemu duża część firm kwalifikuje się do programów skierowanych dla MŚP. Co więcej, do wyboru firm są działania wpisane w szereg programów, co oznacza, że branża wcale nie musi czekać na akceptację KPO.