Michalina Woźny adwokat, Senior Tax Consultant w Praktyce Podatkowej kancelarii Domański Zakrzewski Palinka, o tym, że w przypadku importu lub nabywania w Polsce sklejki pochodzącej de facto z Rosji czy Białorusi, zastosowanie mogłyby znaleźć przepisy penalizujące dwa przestępstwa w kodeksie karnym skarbowym: oszustwo celne i paserstwo celne.

Reklama

Poza regulacjami wprowadzonymi w odpowiedzi na zidentyfikowane nieprawidłowości na rynku importu i handlu sklejką w Unii Europejskiej, warto mieć również na uwadze funkcjonujące już w polskim porządku prawnym przepisy kodeksu karnego skarbowego, penalizujące zachowania związane z nierzetelnym wykonaniem obowiązków celnych.

Analiza przepisów kodeksu karnego skarbowego wskazuje, iż w przypadku importu lub nabywania w Polsce sklejki pochodzącej de facto z Rosji czy Białorusi, zastosowanie mogłyby znaleźć przepisy penalizujące dwa przestępstwa w kodeksie karnym skarbowym.

Pierwszym z nich jest oszustwo celne (art. 87 kks), skierowane do importerów, a drugim paserstwo celne, skierowane do wszystkich innych podmiotów występujących w łańcuchu dostaw (w tym nabywcy towaru i przewoźnicy).

W pierwszej kolejności należy wskazać, iż na gruncie ustawy kodeks karny skarbowy odpowiedzialność ponoszą wyłącznie osoby fizyczne. Zatem w przypadku, gdy importerem lub nabywcą sklejki jest spółka (np. będąca osobą prawną), ryzyko potencjalnej odpowiedzialności karnej skarbowej spoczywa na osobach zajmujących się – na podstawie przepisów prawa, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego wykonywania – sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi tego podmiotu (art. 9 kks). W praktyce są to głównie członkowie zarządu, księgowi czy też kadra menedżerska, która faktycznie posiada zdolność decyzyjną w zakresie spraw gospodarczych podmiotu.

Oszustwo celne

Przechodząc do analizy oszustwa celnego (art. 87 kks), kodeks karny skarbowy przewiduje dwa rodzaje tego przestępstwa.

W pierwszym przypadku czynem penalizowanym na gruncie kks jest narażenie należności celnej na uszczuplenie poprzez wprowadzenie w błąd organu uprawnionego do kontroli celnej.

Jest to zatem sytuacja, w której importer w sposób umyślny przedstawia organowi celnemu nieprawdziwe, nierzetelne informacje/dokumenty, które mają wpływ na wysokość stawki celnej deklarowanego towaru (np. wprowadzenie organu w błąd co do pochodzenia towaru z kraju nieobjętego cłem antydumpingowym w sytuacji, gdy pochodzenie towaru winno skutkować naliczeniem cła antydumpingowego).

Drugim rodzajem oszustwa celnego jest wprowadzenie w błąd organu co do towaru lub usługi, co do których istnieje reglamentacja pozataryfowa. Reglamentacja pozataryfowa została zdefiniowana w kodeksie karnym skarbowym (art. 53 § 33 kks) i oznacza odpowiednie środki polityki handlowej ustanowione przez Wspólnotę Europejską w ramach wspólnej polityki handlowej, w tym m.in. zakaz przywozu. Może być to zatem sytuacja, w której importer wprowadza organ w błąd co do pochodzenia towaru z kraju nieobjętego zakazem przywozu, w sytuacji, gdy towar pochodzi z kraju objętego tym zakazem.

Oba rodzaje oszustwa celnego zagrożone są karą do 5 lat pozbawienia wolności albo do 720 stawek dziennych grzywny albo obu karom łącznie.

Paserstwo celne

Drugim z przestępstw celnych, które mogłyby mieć zastosowanie w odniesieniu do sklejki pochodzącej z Rosji czy Białorusi, jest tzw. paserstwo celne (art. 91 kks). Jest to przestępstwo wtórne względem oszustwa celnego i dotyczy osób, które nabywają, przechowują, przewożą, przesyłają lub przenoszą towar stanowiący przedmiot oszustwa celnego, pomagają w jego zbyciu albo ten towar przyjmują lub pomagają w jego ukryciu.

W doktrynie wskazuje się, iż dla pociągnięcia do odpowiedzialności karnej skarbowej za paserstwo celne podmiotów na dalszym etapie łańcucha dostaw (np. nabywców towaru w kraju) nie jest konieczne uprzednie skazanie importera za oszustwo celne z art. 87 kks. Niemniej jednak dla skazania za paserstwo celne konieczne jest wykazanie, że w odniesieniu do konkretnego towaru dokonano oszustwa celnego.

Paserstwo celne można popełnić zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie (w tym drugim przypadku kodeks karny skarbowy przewiduje łagodniejszy wymiar kary).

W przypadku paserstwa nieumyślnego, wystarczające jest wykazanie, iż sprawca na podstawie towarzyszących okoliczności powinien i mógł przypuszczać, że towar stanowi przedmiot czynu zabronionego. Kwestia ta badana jest indywidualnie i zależy od okoliczności danej sprawy.

Okoliczności towarzyszące

Towarzyszącymi okolicznościami, na podstawie których można by przypuszczać, że towar stanowi przedmiot czynu zabronionego, mogą być np. cena towaru, jego właściwości fizyczne, okoliczności nawiązania współpracy z kontrahentem, uzasadnienie ekonomiczne transakcji etc. W tego typu sprawach oceniany jest również standard tzw. należytej staranności, tj. jakich działań weryfikacyjnych względem towaru można oczekiwać od racjonalnego przedsiębiorcy. Na zwiększenie wymaganego od przedsiębiorcy standardu należytej staranności mogą mieć wpływ takie okoliczności jak oficjalne komunikaty ze strony władz państwa o zidentyfikowanych nieprawidłowościach czy też komunikaty branżowe.

ZOBACZ TAKŻE: Sankcje możemy podzielić na dwa rodzaje

Podsumowując, podmioty dokonujące importu i handlu sklejką powinny w pierwszej kolejności monitorować regulacje wprowadzone w odpowiedzi na zidentyfikowane już nieprawidłowości na rynku.

Niemniej jednak, warto mieć z tyłu głowy już obowiązujące regulacje kodeksu karnego skarbowego, przewidujące odpowiedzialność karną skarbową osób fizycznych za przestępstwa celne, w tym dotyczące produktów objętych reglamentacją pozataryfową.

Czym grozi kupowanie sklejki z Rosji i Białorusi?

Ryzyko konsekwencji łamania regulacji unijnych na przykładzie nielegalnego importu sklejki z Rosji i Białorusi. Jak chronić Twoją firmę? – to temat webinaru, który 22 maja 2024 r. zorganizowała firma Paged. Eksperci udzielili odpowiedzi na nurtujące przedsiębiorców pytania. Ostatnia, przed sesją Q & A, część webinaru była poświęcona omówieniu konsekwencji prawnych łamania regulacji unijnych dla zarządów i firm, które kupują rosyjskie i białoruskie towary. W te kwestie wprowadzili uczestników spotkania Tomasz Darowski radca prawny, Partner z Praktyki Infrastruktury i Energetyki kancelarii Domański Zakrzewski Palinka i Michalina Woźny adwokat, Senior Tax Consultant w Praktyce Podatkowej kancelarii Domański Zakrzewski Palinka.

Opinia ukazała się w miesięczniku BIZNES.meble.pl, nr 6-7/2024.