Do 2030 roku w wielu sektorach przemysłowych obowiązywać będzie Cyfrowy Paszport Produktu (DPP) – narzędzie wprowadzane na mocy unijnych przepisów dotyczących zrównoważonej produkcji i gospodarki o obiegu zamkniętym.

Reklama

Nowe wymogi oznaczają konieczność wdrożenia określonych rozwiązań technologicznych oraz organizacyjnych. Ich celem jest zapewnienie pełnej identyfikowalności produktów na każdym etapie ich cyklu życia. Niewypełnienie obowiązków przewidzianych w regulacjach może skutkować sankcjami administracyjnymi, cywilnymi i biznesowymi.

Założenia i cel wprowadzenia DPP

Cyfrowy Paszport Produktu to zestandaryzowany zestaw danych cyfrowych. Jest przypisany do konkretnego produktu i udostępniany klientom ostatecznym za pomocą kodu identyfikacyjnego (np. kodu QR, RFID). Paszport zawiera informacje dotyczące m.in. składu materiałowego, źródła pochodzenia surowców, śladu węglowego, możliwości naprawy, recyklingu – w zależności od kategorii produktu.

Rozwiązanie to ma wspierać realizację unijnych celów środowiskowych oraz umożliwiać pełniejszy nadzór nad cyklem życia produktów. Z punktu widzenia producentów oznacza to konieczność zbierania, przetwarzania, a także udostępniania danych w jednolity sposób. Powinien on być zgodny z przede wszystkim z wymogami legislacyjnymi i technicznymi.

Harmonogram wdrożenia DPP

Proces wdrażania DPP składa się z wielu etapów i obejmuje szereg terminów. Dotyczą one zarówno publikacji aktów prawnych, jak i momentów wejścia w życie obowiązków. W 2025 roku planowane jest określenie grup produktów objętych regulacjami (kwiecień) oraz przyjęcie zharmonizowanych standardów (grudzień).

W 2026 r. opublikowane zostaną akty delegowane dla tekstyliów (styczeń) oraz produktów stalowych i żelaznych (kwiecień). Dla obu grup przewidziano 18 miesięcy na dostosowanie. Natomiast w lipcu 2026 powstanie centralny rejestr DPP. W życie wejdzie też zakaz niszczenia niesprzedanych tekstyliów i obuwia przez duże firmy. Rok 2027 przyniesie obowiązek stosowania DPP dla baterii przemysłowych i transportowych (luty), tekstyliów (lipiec) oraz produktów stalowych i żelaznych (październik). Do 2030 roku obowiązek DPP rozszerzy się na kolejne sektory, takie jak motoryzacja, budownictwo, sprzęt AGD i maszyny przemysłowe. W tym samym okresie pojawi się zakaz niszczenia niesprzedanych tekstyliów i obuwia również dla średnich firm.

Obowiązki przedsiębiorstw w związku z DPP

Wdrożenie systemu Cyfrowego Paszportu Produktu wiąże się z szeregiem obowiązków:

• Zbieranie danych – konieczne będzie pozyskiwanie i dokumentowanie informacji o produkcie na każdym etapie łańcucha dostaw;
• Interoperacyjność systemów IT – systemy informatyczne wykorzystywane przez producentów muszą umożliwiać wymianę danych z partnerami rynkowymi;
• Archiwizacja danych – dane muszą być przechowywane przez uprawnionych dostawców usług DPP przez cały cykl życia produktu, zgodnie z określonymi standardami;
• Identyfikowalność produktów – każdy produkt objęty obowiązkiem musi zostać oznaczony unikalnym identyfikatorem;
• Aktualizacja informacji – dane zawarte w DPP muszą być na bieżąco uzupełniane w przypadku zmian technologicznych, organizacyjnych lub legislacyjnych.

Konsekwencje braku zgodności z wymogami

Zaniechanie obowiązków wynikających z regulacji dotyczących DPP może skutkować:

• sankcjami finansowymi – w zależności od skali i charakteru naruszenia mogą one być istotne dla sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstwa (nawet kilka procent rocznego obrotu);
• zakazem wprowadzenia produktów na rynek UE – produkty niezgodne z wymogami DPP nie będą mogły być legalnie oferowane na terenie UE;
• odpowiedzialnością cywilną – jeśli wadliwe lub nieprawdziwe dane w DPP doprowadzą do strat finansowych klientów lub partnerów biznesowych, mogą oni dochodzić odszkodowań na drodze sądowej;
• kontrolami i audytami – organy nadzoru rynku będą uprawnione do weryfikacji dokumentacji, przeprowadzania testów oraz kontroli zarówno u producentów, jak i w łańcuchu dostaw.

Rekomendowane działania przygotowawcze

Gdy poznamy już standardy, firmy objęte obowiązkiem wdrożenia DPP powinny rozpocząć przygotowania. Warto je zacząć od analizy zgodności obecnych systemów IT i procedur z nadchodzącymi wymogami. Do najważniejszych działań należą:

• przegląd i ewentualna modernizacja systemów informatycznych służących do zarządzania danymi o produktach;
• szkolenia wewnętrzne dla pracowników odpowiedzialnych za jakość, produkcję, logistykę i zgodność regulacyjną;
• przegląd relacji z dostawcami i analiza danych pozyskiwanych zewnętrznie;
• Istotny jest również aspekt prawny. Warto skorzystać z pomocy ekspertów ds. regulacji, aby uniknąć ryzyka sankcji i dostosować się do nowych wymogów.

Podstawa prawna i źródła informacji

Obowiązek wdrożenia Cyfrowego Paszportu Produktu wynika z Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ekoprojektowania dla produktów zrównoważonych (ESPR). Komisja Europejska będzie sukcesywnie publikowała szczegółowe wytyczne. Natomiast oficjalnym źródłem informacji pozostaje serwis eur-lex.europa.eu.

DPP stanie się elementem nowego standardu funkcjonowania przedsiębiorstw przemysłowych na rynku unijnym. Z perspektywy firm istotne jest również odpowiednio wczesne przygotowanie organizacyjne i technologiczne. Pozwoli ono na sprawne wdrożenie wymagań i zapewnienie ciągłości operacyjnej po wejściu regulacji w życie.

TEKST: adwokat Nina Więckiewicz, Kancelaria Radców Prawnych Tomasz Czapczyński sp.k.